متکلف کیست؟

پیامبر اسلام صلى الله علیه وآله یکى از افتخارات خود را این مى شمارد که از متکلفین نیست، به این مطلب در آیه 86 سوره «ص»  اشاره شده است: «من از متکلفین نیستم» (وَ ما أَنَا مِنَ الْمُتَکَلِّفِینَ).

در تفسیر «جوامع الجامع» از پیامبر صلى الله علیه وآله نقل شده است: لِلْمُتَکَلِّفِ ثَلاثُ عَلامات: یُنازِعُ مَنْ فَوْقَهُ، وَ یَتَعاطى ما لایَنالُ، وَ یَقُولُ ما لایَعْلَمُ!: «متکلف سه نشانه دارد: پیوسته با کسانى که مافوق او هستند نزاع و پرخاشگرى مى کند، به دنبال امورى است که به آن هرگز نمى رسد، و سخن از مطالبى مى گوید که از آن آگاهى ندارد»!.

در وصایاى پیامبر صلى الله علیه وآله به على علیه السلام مى خوانیم: لِلْمُتَکَلِّفِ ثَلاثُ عَلامات: یَتَمَلَّقُ اِذا حَضَرَ، وَ یَغْتابُ اِذا غابَ، وَ یَشْمَتُ بِالْمُصِیْبَةِ: «متکلف سه نشانه دارد: در حضور تملق مى گوید. در غیاب غیبت مى کند و به هنگام مصیبت زبان به شماتت مى گشاید»!.

باز در حدیث دیگرى از امام صادق علیه السلام مى خوانیم: «متکلف خطاکار است هر چند ظاهراً به حقیقت رسد. متکلف در عاقبت کار، جز پستى و خوارى نتیجه اى نخواهد گرفت، و امروز نیز جز رنج و زحمت و ناراحتى بهره اى ندارد. متکلف ظاهرش ریا، و باطنش نفاق است، و پیوسته با این دو بال پرواز مى کند!

خلاصه کلام اینکه: 

 تکلف، از اخلاق صالحین و شعار متقین نیست!

از مجموع این روایات  استفاده مى شود، متکلفان کسانى هستند که از جاده حق و عدالت و راستى و درستى قدم بیرون نهاده، واقعیت ها را نادیده مى گیرند، به پندارها روى مى آورند، از امورى که آگاهى ندارند، خبر مى دهند، و در امورى که نمى دانند دخالت مى کنند، ظاهر و باطنشان دوتاست، و حضور و غیابشان متضاد است، خود را به رنج و زحمت مى افکنند، و نتیجه اى جز سرشکستگى و بدبختى به دست نمى آورند، و پرهیزگاران و صالحان از این «صفت» به کلى پاک و منزهند.